Sprak God echt?

Aan wie gaf God de Tora bij de berg Sinai? De meesten zullen zeggen: ‘God gaf de Tora aan Mosjee.’

En wat deden de Joden terwijl Mosjee de Tora ontving? ‘Het gouden kalf aanbidden.’

Het zijn correcte antwoorden – maar niet volgens de Bijbel.

Bovenstaande antwoorden komen uit de klassieke film De Tien Geboden van Cecil B. DeMille. Verbazingwekkend wat voor invloed een film kan hebben op het joodse onderwijs, generaties lang. Het is een geweldige film maar DeMille had beter het origineel kunnen lezen.

De versie in de Tora is heel anders. Deze beweert dat het hele volk God hoorde spreken, als een nationale openbaring. God verscheen niet alleen aan Mosjee in een besloten rendez-vous, Hij verscheen aan iedereen, zo’n drie miljoen mensen. Deze bewering wordt heel vaak herhaald in de Tora.

Maar, pas op en waak heel goed over jezelf dat je de dingen die je eigen ogen aanschouwd hebben niet zult vergeten en dat ze nooit uit je gedachten zullen gaan zolang je leeft en dat je ervoor zorgt dat je kinderen en je kleinkinderen ze ook weten: Die dag toen je daar vóór de Eeuwige, je God, stond bij de Choréw (Sinai) … De Eeuwige sprak tot jullie van midden uit het vuur, een klank van woorden hoorden jullie, maar een gestalte hebben jullie niet waargenomen, alleen maar een stem. Hij deelde jullie Zijn verbondswetten mee, die Hij jullie om na te komen opdroeg, de ‘tien geboden’, die Hij op twee stenen platen schreef.

Debariem 4:9-13

Jullie zijn door aanschouwen tot de erkenning gebracht, dat de Eeuwige de God is, er is geen andere dan Hij. Vanuit de hemel heeft Hij je Zijn stem laten horen om je met strengheid op te voeden en Zijn groot vuur liet Hij je op aarde zien en Zijn woorden heb je midden uit dat vuur gehoord.

Debariem 4:35-36

Mosjee riep heel Jisraëel op en zei tegen hen: Hoor Jisraëel de wetten en rechtsvoorschriften die ik heden ten aanhoren van jullie afkondig; jullie moeten ze leren en je er nauwkeurig aan houden en ze ten uitvoer brengen. De Eeuwige, onze God, heeft met ons een verbond bij Choréw gesloten. Niet met onze ouders heeft God dit verbond gesloten, maar met ons, zodat wij hier allen vandaag in leven zijn.

Debariem 5:1-4

(De volledige lijst van mededelingen over nationale openbaring kun je vinden in Sjemot 12:37; 19:9-11,16-20; 20:1-3,19; 24:17 en Debariem 4:9-14,32-35; 5:2-4,19-22; 9:10; 10:4.)

De Tora beweert dat de hele Joodse natie God hoorde spreken op Sinai, een bewering die algemeen geaccepteerd is als onderdeel van hun geschiedenis, al meer dan 3.000 jaar lang.

DeMilles fout is zo erg omdat de Joodse bewering van nationale openbaring, tegenover persoonlijke openbaring, de bepalende factor is die het jodendom onderscheidt van alle andere religies in de wereld.

Waarom?

Geschiedenis en legendes

Twee soorten verhalen maken altijd deel uit van elke nationale erfenis.

De eerste soort zijn legendes. Hieronder vallen bijvoorbeeld de verdwijning van het schip de Vliegende Hollander en Sinterklaas die stiekem geld in de schoenen van jonge meisjes gooide zodat ze een bruidsschat hadden en geen prostituee hoefden te worden.

De tweede soort is geschiedenis. Hieronder vallen bijvoorbeeld de oprichting van de VOC in 1602 en de beeldenstorm van 1566.

Maar wat is eigenlijk het verschil tussen legende en geschiedenis?

Een legende is een niet te verifiëren verhaal. Legendes zijn nooit te controleren omdat ze altijd weinig ooggetuigen hebben. Misschien gooide Sinterklaas inderdaad wel stiekem geld in de schoenen van jonge meisjes, maar dat kunnen we niet zeker weten. Een legende is dus niet per definitie onwaar, ze is eenvoudigweg niet te verifiëren. Niemand meent dat legendes feiten zijn en daarom worden ze niet geaccepteerd als betrouwbare geschiedenis.

Geschiedenis echter, is een samenstelling van gebeurtenissen waarvan we weten dat ze daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Ze is betrouwbaar omdat we op verschillende manieren na kunnen gaan of de beweringen van gebeurtenissen waar of onwaar zijn. Eén sleutel tot verificatie is de bewering dat grote groepen ooggetuigen de gebeurtenis in kwestie hebben gezien.

Waarom is de bewering van het aantal ooggetuigen een bepalende factor in het betrouwbaar maken van historische gebeurtenissen? Dit kan begrepen worden door te kijken naar de aard van de volgende serie beweringen om vervolgens hun mate van betrouwbaarheid te bepalen. De aard van de bewering zelf is vaak al een maat voor haar geloofwaardigheid.

Het geloofwaardigheidsspel

Bepaal de mate van geloofwaardigheid in de volgende scenario’s.

Sommige beweringen zijn van nature onverifieerbaar. Zou je me bijvoorbeeld geloven als ik het volgende zou zeggen:

Scenario 1

Vorige week ging ik na de maaltijd even een stukje wandelen in het bos vlakbij mijn huis. Plots was alles bedekt met een geweldig licht en God verscheen aan mij om mij aan te stellen als Zijn profeet. Hij droeg me op om deze openbaring op dit moment aan jou te vertellen.

Geloofwaardig?

In theorie zou dit gebeurd kunnen zijn. Het klinkt niet waarschijnlijk, maar je weet niet zeker of ik lieg. Zou je ervoor kiezen om me te geloven?

Waarom zou je ervoor kiezen om mij zonder enig betrouwbaar bewijs te geloven? Dat zou inderdaad een domme zet zijn.

Scenario 2

Zou je me geloven als ik het volgende zou zeggen:

Gisteravond toen ik aan het eten was met mijn gezin begon de kamer ineens te schudden en we hoorden allemaal Gods donderende stem. Hij stelde me aan als Zijn profeet en droeg me op om deze openbaring aan jou te vertellen.

Geloofwaardig?

Dit zou ook gebeurd kunnen zijn. Als ik mijn gezin mee zou nemen om het verhaal te bevestigen, zou het geloofwaardiger worden dan het eerste verhaal. Je weet dan echt niet zeker of ik lieg.

Zou je me geloven? Zou je mij 10.000 euro overhandigen als ik je zou vertellen dat God jou dat geboden had?

Natuurlijk niet. Er is nog steeds onvoldoende bewijs om mijn bewering te geloven – het is immers heel goed mogelijk dat mijn gezin liegt.

Scenario 3

Er is nog een ander soort bewering, een bewering waarvan je zeker kunt weten dat ze vals is. Zou je me bijvoobeeld geloven als ik je dit zou vertellen:

Weet je nog wat er tien minuten geleden gebeurde toen je dit artikel begon te lezen? Weet je nog hoe de kamer begon te schudden, hoe het plafond opende naar de hemel en wij samen Gods donderende stem naar beneden hoorden komen en zei: ‘Gij zult acht slaan op de stem van Nechemia Coopersmith want hij is mijn profeet!’ En toen werd de kamer weer normaal en ging je verder met lezen. Dat herinner jij je toch nog wel?

Is dat geloofwaardig?

Dit type bewering is helemaal anders. De twee vorige scenario’s hadden in ieder geval nog de mogelijkheid om waar te zijn. Je koos ervoor om ze niet te aanvaarden omdat ze niet verifieerbaar waren. Dit derde scenario is echter onmogelijk om te geloven. Ik beweer iets waarvan jij weet dat het niet gebeurd is. Omdat jij het niet hebt meegemaakt, weet je dat ik lieg. Ik kan je niet overtuigen van iets waarvan je weet dat het niet gebeurd is.

Dit eerste type bewering – dat iets met iemand anders is gebeurd – is onverifieerbaar, want je kunt er niet zeker van zijn of de bewering gelogen is. Daardoor wordt het voor een persoon mogelijk de beslissing te nemen om de bewering voor waar aan te nemen als hij dat echt zou willen, om die stap van geloof te zetten.

Bij het tweede type bewering echter – dat iets met jou gebeurd is – weet je wanneer het onwaar is. Mensen accepteren geen eenvoudig te begrijpen beweringen die onwaar zijn, vooral niet als ze grote consequenties met zich meebrengen.

Sinai: onmogelijk massabedrog

Tot nu toe hebben we twee typen beweringen gezien – de een is onverifieerbaar en de ander kan onmogelijk waar zijn.

Zou de openbaring op Sinai een briljant staaltje van massabedrog geweest kunnen zijn die miljoenen mensen in de waan heeft gebracht dat God tot hen sprak?

Laten we daar eens van uitgaan. Mosjee komt van de berg en zegt: ‘Vandaag hebben we met zijn allen God horen spreken, ieder van jullie hoorde Gods stem uit het midden van het vuur…’

Als je er van uitgaat dat Mosjee het verzonnen had, hoe zouden de mensen daar dan op reageren?

Mosjee! Waar heb je het over?! Had je ons toch bijna even beetgenomen. We zouden je wellicht geloofd hebben als je naar beneden kwam en beweerde dat God zich persoonlijk aan jou geopenbaard had. Maar nu heb je het toch echt verknald! Nu weten we dat je liegt omdat je beweert dat we zelf een gebeurtenis hebben meegemaakt waarvan we weten dat die niet heeft plaatsgevonden. God heeft helemaal niet vanuit een of ander vuur tot ons gesproken!

Als de openbaring op Sinai niet heeft plaatsgevonden dan verkondigt Mosjee een gebeurtenis waarvan iedereen onmiddelijk doorheeft dat het gelogen is, zij weten immers dat zij God nooit hebben horen spreken. Het is gewoon absurd om er van uit te gaan dat Mosjee weg kan komen met zo’n bewering waarvan iedereen weet dat het een leugen is.

Openbaring later in de geschiedenis geïntroduceerd

Misschien dat iemand geprobeerd heeft om dit massabedrog op een later tijdstip in de geschiedenis te introduceren. Wellicht kwam de bewering van nationale openbaring niet rechtstreeks van Sinai maar begon deze bijvoorbeeld 1.000 jaar later nadat Sinai zogenaamd had plaatsgevonden. Misschien was het wel de leider Ezra die op het toneel verscheen om een boek te introduceren dat zogezegd door God geschreven was en aan de mensen gegeven die heel lang geleden bij Sinai stonden.

Zou iemand weg kunnen komen met een dergelijke leugen? Zou jij bijvoorbeeld het volgende geloven:

Ik wil je kennis laten maken met een heel onbekend, maar waar feit. In 1794, meer dan 200 jaar geleden, van mei tot en met augustus, zonk heel Europa in de zee. Vier maanden lang lag het hele continent onder water en op de een of andere manier konden alle dieren, planten en mensen zich aanpassen aan deze bizarre omstandigheden. Plots, op 31 augustus, kwam het hele continent weer bovendrijven en werd het leven weer als vanouds.

Zou het op de een of andere manier mogelijk zijn dat ik de waarheid vertel? Weet je zeker dat ik lieg? Het gebeurde tenslotte wel erg lang geleden, hoe weet je zo zeker dat het niet gebeurd is? Misschien heb je het wel op school moeten leren maar ben je het onderstussen weer vergeten.

Je weet dat Europa honderden jaren niet in de zee is gezonken om een hele eenvoudige reden: als dat zo zou zijn, zou je er allang van gehoord hebben. Zo’n unieke en verbazingwekkende gebeurtenis waar massa’s mensen bij betrokken waren, zou algemeen bekend zijn, het zou besproken en doorgegeven worden als een belangrijk deel van onze geschiedenis. Omdat niemand er tot op heden van gehoord heeft, weet je dat het verhaal niet waar is, wat het onmogelijk maakt om te accepteren.

Een gebeurtenis van grote betekenis met een groot aantal ooggetuigen kan door massabedrog niet blijvend geloofwaardig gemaakt worden. Als het niet gebeurd was, zou iedereen beseffen dat het een leugen was omdat niemand er eerder van gehoord had. Dus als zo’n gebeurtenis inderdaad geaccepteerd werd als een onderdeel van de geschiedenis dan is dat alleen begrijpelijk als het ook daadwerkelijk plaatsgevonden had.

Later geïntroduceerd?

Laten we even aannemen dat de openbaring op Sinai in werkelijkheid een verzonnen verhaal is, God schreef de Tora niet. Hoe werd de openbaring op Sinai dan algemeen geaccepteerd als onderdeel van de geschiedenis van onze natie, duizenden jaren lang?

Stel je voor dat iemand het voor elkaar probeert te krijgen om zo’n verhaal te verspreiden. Een Ezra-figuur komt op een dag tevoorschijn met een boekrol in zijn armen.

Hé Ezra, wat heb je daar?

Dit is de Tora.

De Tora? Wat is dat?

Het is een verbazingwekkend boek gevuld met wetten, geschiedenis en verhalen. Hier, kijk er eens naar.

Leuk hoor, Ezra. Hoe kom je eraan?

Open het boek en lees eens wat erin staat. Dit boek was duizenden jaren gegeven aan jouw voorouders.

Drie miljoen van hen stonden bij de berg Sinai en hoorden God spreken! God openbaarde zich aan iedereen en gaf Zijn wet en instructie.

Hoe zou je reageren op zo’n bewering?

De mensen geven Ezra een verwarde blik en zeggen:

Wacht eens even, Ezra. Er is hier iets niet helemaal in de haak. Waarom hebben we hier nooit eerder van gehoord? Je beschrijft een van de meest significante gebeurtenissen die ooit zouden kunnen gebeuren, bewerende dat het met onze voorouders is gebeurd – en we hebben er nooit van gehoord?

Uiteraard. Het is al erg lang geleden. Natuurlijk heb je er nog nooit van gehoord.

Kom op, Ezra! Het is onmogelijk dat onze grootouders of overgrootouders de meest significante gebeurtenis in de geschiedenis van onze natie niet aan sommigen van ons hebben doorgegeven. Hoe kan het nou dat tot op de dag van vandaag niemand ervan gehoord heeft?! Je beweert dat al mijn voorouders, de hele natie, drie miljoen mensen, God hoorden spreken en een set van instructies, de Tora geheten, ontvingen, en niemand van ons heeft ervan gehoord? Je bent vast aan het liegen!

Net zoals niemand weg kan komen met een verhaal over een zinkend continent, zo ook kan niemand een heel volk ervan overtuigen dat hun voorouders de meest unieke gebeurtenis in de hele menselijke geschiedenis hebben meegemaakt.

Iedereen zou weten dat het een leugen is.

Duizenden jaren lang is Sinai geaccepteerd geweest als het centrum van de Joodse geschiedenis. Hoe kan dit anders verklaard worden?

Ervan uitaande dat mensen niet in verhaaltjes geloven waarvan ze weten dat ze gelogen zijn, hoe kon nationale openbaring dan niet alleen geaccepteerd worden, maar ook trouw gevolgd worden met grote offers door de overgrote meerderheid van de Joden?

De enige manier waarop een volk zo’n bewering accepteert is als het echt gebeurd is. Als Sinai niet gebeurd was, zou iedereen weten dat het een leugen was en zou het nooit geaccepteerd zijn geweest. De enige manier waarop iemand kan beweren dat een natie een openbaring heeft gehad en die natie die bewering laten accepteren, is als het waar is.

Sinai: de enige bewering van nationale openbaring

Door de hele geschiedenis heen zijn er tienduizenden religies gestart door individuen die de mensen ervan probeerden te overtuigen dat God tot hem of haar gesproken had. Alle religies die zichzelf baseren op een of andere soort van openbaring delen allemaal hetzelfde principe: een heilige persoon zondert zich af, komt terug tot zijn volk en deelt mee dat hij een persoonlijke openbaring heeft gehad waarin God hem als Zijn profeet aanstelde.

Zou jij iemand geloven die zegt persoonlijk met God te hebben gecommuniceerd, die beweert aagewezen te zijn als Gods nieuwe profeet?

Misschien is hij het wel, misschien niet. Je kunt het nooit weten. Deze bewering is vanwege haar aard onverifieerbaar.

Persoonlijke openbaring is een uiterst zwakke basis voor een religie omdat je nooit kunt weten of het echt waar is. Zelfs als de persoon in kwestie wonderen verricht, is er nog geen verificatie van zijn echtheid. Wonderen bewijzen niks. Het enige wat ze laten zien – ervan uitgaande dat ze echt zijn – is dat de persoon bepaalde krachten bezit. Het heeft niets te maken met zijn bewering dat hij een profeet zou zijn.

De Rambam schrijft:

Jisraëel geloofde niet in Mosjee vanwege de wonderen die hij verichtte. Want als je geloof gebaseerd is op wonderen blijft er altijd twijfel of deze wonderen niet door het occulte of hekserij verricht zijn…

Wat was dan de reden om in hem te geloven? De openbaring op Sinai welke wij hebben gezien met onze eigen ogen en gehoord met onze eigen oren zonder te hoeven vertrouwen op het getuigenis van anderen…

Een gedurfde voorspelling

Er zijn 15.000 religies bekend uit de geschreven geschiedenis. Gezien de zwakheid ervan, waarom baseren zij zich dan toch allemaal op persoonlijke openbaring? Als iemand zou willen dat zijn religie geaccepteerd zou worden, waarom zou hij dan niet de sterkste, meest geloofwaardige bewering mogelijk gebruiken – namelijk nationale openbaring! Dat is veel overtuigender. Niemand hoeft een stap in geloof te zetten en blindelings op het woord van één persoon af te gaan. Het is kwalitatief gezien veel beter om te beweren dat God naar iedereen toekwam om de hele groep te vertellen dat die-en-die Zijn profeet is.

Waarom zou God Zijn volledige relatie met een volk door middel van één persoon opbouwen zonder enige mogelijkheid tot verificatie en dan toch eisen dat dit volk gewillig een hele set van instructies op zich neemt, op basis van blind geloof?

En toch is het jodendom de enige religie in de annalen van de geschiedenis die de allerbeste bewering maakt – dat iedereen God hoorde spreken. Geen enkele andere religie claimt de ervaring van nationale openbaring. Waarom?

Bovendien voorspelt de auteur van de Tora dat er in de hele geschiedenis nooit een andere bewering van nationale openbaring gemaakt zal worden!

Vraag toch maar eens naar vroegere dagen [merk op dat dit een eeuwig gebod is, het is dus ook van toepassing op ‘latere dagen’] van voor je tijd, vanaf de dag dat God een mens op aarde schiep en vraag het van het ene einde van de hemel naar het andere: is er soms ooit zoiets groots gebeurd of is er ooit zo iets dergelijks gehoord? Heeft er een volk de stem van een god gehoord, die midden uit het vuur sprak, zoals jullie die gehoord hebben en is het dan in leven gebleven?

Debariem 4:32-33

Laten we eens de optie overwegen dat God de Tora niet geschreven heeft en dat de auteur een groep mensen met succes heeft weten te overtuigen van een valse bewering van nationale openbaring. In dit boek schrijft de auteur een voorspelling dat in de rest van de geschiedenis er nooit meer iemand zal zijn die een vergelijkbare bewering zal maken. Dit betekent dat als die bewering toch een keer in de toekomst gemaakt zal worden, de voorspelling vals zal blijken te zijn en de religie op zal houden te bestaan.

Hoe kon de auteur nou een voorspelling opnemen in zijn boek, die voor waar door moest gaan, dat niemand anders ooit nog dezelfde truc uit zou proberen te halen terwijl hij net zelf precies diezelfde truc had uitgehaald? Als je een religie verzint, schrijf je niet iets waarvan je weet dat je het niet kunt voorspellen en waarvan de uitkomst vrijwel zeker het tegenovergestelde zal zijn van wat je voorspelt.

Desalniettemin is het een feit dat er geen enkele andere natie ooit een dergelijke bewering van nationale openbaring heeft gemaakt.

Laten we eens twee belangrijke vragen samenvatten:

1. Hoe kan het dat van alle 15.000 religies die opgetekend staan in de geschiedenis het jodendom de enige is die nationale openbaring pretendeert? Waarom baseren alle andere religies zich op de van nature zwakke bewering van persoonlijke openbaring?
2. Als de Joodse bewering van nationale openbaring inderdaad een voorbeeld is van geslaagd massabedrog dan is de auteur zojuist weggekomen met het verkopen van de beste bewering mogelijk en anderen zullen dat voorbeeld zeker volgen. Waarom zou de auteur dan voorspellen dat niemand anders die bewering zal maken, een voorspelling waarvan hij de uitkomst onmogelijk kan weten en die zelfs naar alle waarschijnlijkheid het tegenovergestelde zal zijn van zijn eigen voorspelling?

Er is geen eenvoudig antwoord op beide vragen. Een nationale openbaring, tegenover persoonlijke openbaring, is een leugen waar je onmogelijk mee weg kunt komen. Het is een gebeurtenis die je niet kunt simuleren. De enige manier om deze bewering te kunnen maken, is als het echt gebeurd is.

Als de bewering waar is, zullen de mensen het geloven omdat ze dan instemmen met iets dat ze al weten. Of ze hebben het zelf gezien of hun voorouders hebben het verhaal collectief doorgegeven als een geaccepteerd onderdeel van de geschiedenis van hun natie.

Als de bewering onwaar is dan is dat net zoiets als wanneer ik jou ervan probeer te overtuigen dat God tot jou of jouw ouders gesproken heeft en dat je er op de een of andere manier nog nooit iets van gehoord hebt. Niemand zou zo’n bewering accepteren.

Daarom heeft geen enkele andere religie ooit deze allerbeste bewering gemaakt… omdat het een bewering is die alleen gemaakt kan worden als ze waar is. Je kunt nationale openbaring niet verkopen als massabedrog.

Bij het verzinnen van een religie moet de uitvinder zijn toevlucht nemen tot persoonlijke openbaring ondanks haar ingebouwde zwakte: een niet te verifiëren bewering. De uitvinder kan alleen maar hopen op aanhangers die bereid zijn om een stap in geloof te zetten en zijn of haar religie te accepteren. Tenslotte kan niemand weten of het een leugen is. (Natuurlijk kan ook niemand weten of het waar is.) Dit werkt eenvoudigweg niet met nationale openbaring omdat dat een bewering is waarvan iedereen zal weten dat het een leugen is.

Alleen het jodendom kan nationale openbaring pretenderen omdat het Joodse volk de enige natie is in de geschiedenis van de mensheid die het ook daadwerkelijk heeft meegemaakt.

Bovendien is het interessant om te vermelden dat andere grote wereldreligies de Joodse openbaring bij Sinai accepteren als een feit, inclusief de vijf boeken van Mosjee, en deze openbaring als een fundamenteel onderdeel beschouwen voor hun religie.

Waarom bouwden ze verder op de Joodse bewering toen ze hun eigen religies startten? Waarom ontkenden ze niet gewoon dat de openbaring überhaupt had plaatsgevonden?

Het antwoord is dat zij wisten dat als nationale openbaring niet gesimuleerd kan worden, haar geldigheid ook nooit ontkend kan worden.

Nu is het dus begrijpelijk hoe de Auteur van de Tora met een gerust hart kon voorspellen dat er nooit meer een bewering van nationale openbaring zou zijn in de geschiedenis van de mensheid.

Omdat alleen God wist dat het maar één keer zou gebeuren… zoals het gebeurde — op Sinai, meer dan 3.000 jaar geleden.

Door N. Coopersmith en M. Zeldman