In het tijdperk van de Tweede Tempel stond het Joodse leven in het Land Jisraëel zwaar onder druk. Er werden steeds meer decreten uitgevaardigd om de Joodse levenswijze te beperken en uit te bannen. De Seleucidische Grieken ontwijdden zelfs de Tweede Tempel door op het altaar een varken te offeren. Er werd ook een poging gedaan om een afgodsbeeld van Zeus in de Tempel neer te zetten. Een familie van priesters, de Makkabeeën, greep in onder leiding van Jehoeda de Makkabeeër. Er volgde een Joodse volksopstand dat resulteerde in een Joodse overwinning en herinwijding van de Tweede Tempel.
Zoals Maimonides aangeeft, leidde deze overwinning tot 200 jaar Joodse soevereiniteit in het land Jisraëel, waarin wij ongedwongen konden leven volgens onze eigen, Joodse levenswijze:
בבית שני כשמלכו יוון, גזרו גזירות על ישראל, וביטלו דתם, ולא הניחו אותם לעסוק בתורה ובמצוות; ופשטו ידם בממונם, ובבנותיהם; ונכנסו להיכל, ופרצו בו פרצות, וטימאו הטהרות. וצר להם לישראל מאוד מפניהם, ולחצום לחץ גדול, עד שריחם עליהם אלוהי אבותינו, והושיעם מידם. וגברו בני חשמונאי הכוהנים הגדולים, והרגום והושיעו ישראל מידם; והעמידו מלך מן הכוהנים, וחזרה מלכות לישראל יתר על מאתיים שנה–עד החורבן השני.
Misjnee Tora, sefer zemaniem, hilchot taäniot wechanoeka 3:1
Op de 25e van de maand kislew overwonnen we onze vijanden en konden we de Tweede Tempel herinwijden:
וכשגברו ישראל על אויביהם ואיבדום, בחמישה ועשרים בחודש כסליו היה. ונכנסו להיכל, ולא מצאו שמן טהור אלא פך אחד; ולא היה בו להדליק אלא יום אחד בלבד, והדליקו ממנו נרות המערכה שמונה ימים–עד שכתשו זיתים, והוציאו שמן טהור.
Misjnee Tora, sefer zemaniem, hilchot taäniot wechanoeka 3:2
De Joodse geleerden in die generatie hebben ingesteld dat we sindsdien acht dagen lang deze gebeurtenis herinneren en HaSjeem loven en prijzen:
ומפני זה התקינו חכמים שבאותו הדור, שיהיו שמונת הימים האלו שתחילתן מלילי חמישה ועשרים בכסליו, ימי שמחה והלל; ומדליקין בהן הנרות בערב על פתחי הבתים, בכל לילה ולילה משמונת הלילות. וימים אלו, הן הנקראין חנוכה. והן אסורין בספד ותענית, כימי הפורים; והדלקת הנרות בהן, מצוה מדברי סופרים כקריאת המגילה.
Misjnee Tora, sefer zemaniem, hilchot taäniot wechanoeka 3:3
Een van de kenmerken van het Joodse leven is het koosjere eten. Koosjer eten betekent voor vleesconsumtie niet alleen dat een beperkt aantal dieren gegeten mag worden maar dat deze op koosjere wijze geslacht moeten worden.
Joden in Nederland slachten al honderden jaren op koosjere wijze. Dit is altijd een bepalend element geweest voor de Joods identiteit. In de geschiedenis van Nederland is eenmaal eerder een verbod op de koosjere slacht uitgevaardigd en dit werd gedaan door de Duitse nazi’s op 31 juli 1940. In 2008 deed Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren eveneens een wetsvoorstel om de koosjere slacht volledig te verbieden. De Eerste Kamer heeft dit voorstel verworpen op 19 juni 2012. De wetenschappelijke onderbouwing werd in twijfel getrokken, naast de kritiek op de juridische deugdelijkheid van het wetsvoorstel.
Het feest Chanoeka gaat niet slechts over een historische gebeurtenis maar over de voortdurende Joodse wens om te kunnen leven volgens de Joodse levenswijze. Dit gaat niet alleen om waarden maar vooral ook om de Joodse praktijk. Het uiteindelijke doel is herstel van volledige Joodse soevereiniteit in het land Jisraëel, maar in de tussentijd met name in galoet moeten we blijven strijden voor behoud van onze Joodse levenspraktijk.
Am Jisraëel chai, Chanoeka sameach!
