Inhoud
Misjnee Tora
Ik kom op deze vraag door een gesprek met een goede, erudiete vriend, die wees op een passage van de Rambam in de Misjnee Tora. Een bevriende rabbijn wees ook op andere punten en vandaar mijn onderzoekje. Is vegetarische kaas koosjer?
Stukkie kaas koosjer?
De vraag is natuurlijk eerst, hoe zou kaas niet koosjer kunnen zijn? Wat is er nou mis met gewoon een stukje kaas?
Dierlijk stremsel?
Nou, het is als volgt. Er kan voor kaas dierlijk stremsel gebruikt worden. Dat stremsel zou van een dier afkomstig kunnen zijn dat niet geoorloofd, oftewel niet koosjer is.
De juiste verhouding
Maar is die hoeveelheid niet verwaarloosbaar? Hebben we niet een slechts een fractie van dat dierlijke stremsel nodig? Dat klopt, in principe zou je verwachten dat de verwaarloosbare hoeveelheid van niet koosjer dierlijk stremsel en koosjere kaas de balans zou doen doorslaan naar koosjer.
Zichtbaar effect
Nu wil het geval dat dit ene deel dierlijk stremsel zorgt voor een zichtbaar, vormend effect. Het maakt de melk namelijk tot kaas. En dan noemen we het dierlijke een dabar hamaämid, waardoor het geheel alsnog niet koosjer is.
Bottom line, kaas met dierlijk stremsel is geen deel van het Tora-dieet.
Vegetarische kazen koosjer?
Maar zogenoemde vegetarische kaas dan? In de oudheid was men ook met dit fenomeen bekend. Kazen werden ook met fruitsappen gemaakt. Zijn deze kazen dan niet gewoon koosjer? Dat zou koosjer eten in bijvoorbeeld Rotterdam toch een stuk makkelijker maken.
Rabbinale verordening
Maar, zo staat geschreven in de Misjnee Tora, is er een gezera (verordening) ingesteld door de wijzen om kaas zonder Joodse supervisie te verbieden.
De uitdrukking is echter enigszins ambigu, want er staat dat sommige geoniem (vroeg, gezaghebbende geleerden) dit niet hadden gedaan. De vraag is dan, volgens die gewaardeerde, erudiete vriend of die gezera wel standhoudt?
Expliciet toegestaan?
Het punt is dat de Rambam nergens expliciet zegt dat kazen zonder Joodse supervisie koosjer zijn. Dat zegt hij nergens en zeker niet in zijn naam. Daarnaast zijn alle referenties over deze gezera niet expliciet en uitsluitend over kazen met dierlijk stremsel. Het is een ongegronde aanname om het tegendeel te beweren op basis van de Misjnee Tora; er is geen enkel bewijs in de tekst.
Recente halachische visies
Verder zien we ook dat de Sjoelchan Aroech van de Maran en Mekor Haberacha van Chacham Toledano uitgaan van deze gezera.
Vanwege deze gezera is kaas zonder joodse supervisie, ook als het ‘vegetarische’ kaas is, niet koosjer.
Koosjer eten in Rotterdam
Helaas, voor mensen die koosjer eten in Rotterdam zit er niets anders op dan de koosjere kazen te kopen in Amsterdam, Antwerpen of te bestellen uit Leeuwarden.
Het wordt tijd dat we koosjere kazen weer gewoon in Rotterdam kunnen kopen, 5774 alweer bijna nota bene!
