Inhoud
‘Niet ophouden’
Volgens de Rambam is het niet-Joden verboden de Sjabbat te houden op Joodse, halachische wijze (Misjnee Tora, Hilchot Melachiem 10:9). In de Talmoed, Sanhedrien 58b, wordt daarbij dit vers aangehaald:
Dag en nacht, zij zullen niet ophouden.
— BERESJIET 8:22
Hierbij wordt zij geïnterpreteerd als verwijzend naar mensen, zullen wordt opgevat als mogen en ophouden als rusten: mensen mogen niet rusten. In het Nederlands lijkt dat laatste wat vergezocht, maar laten wij het eens vanuit het Hebreeuws bekijken.
Voor het woord ophouden in Beresjiet 8:22 wordt er in het Hebreeuws het woord יִשְׁבֹּתוּ (jiesbotoe) gebruikt. Dit woord vinden wij ook terug in het scheppingsverhaal.
Op de zevende dag rustte [יִּשְׁבֹּת, jiesjboot] hij van al het werk.
— BERESJIET 2:2
De oplettende lezer zal in dit woord overigens het woord שבת (Sjabbat) hebben kunnen ontdekken.
Is dit een vloek? Niet per se. Kijk maar eens naar de context.
Nooit weer zal ik alles wat leeft doden, zoals ik nu heb gedaan. Zolang de aarde bestaat, zal er een tijd zijn om te zaaien en een tijd om te oogsten, zal er koude zijn en hitte, zomer en winter, dag en nacht, zij zullen niet ophouden.
— BERESJIET 8:21-22
Wij werken dag en nacht en Hasjeem zorgt ervoor dat dat elke dag weer mogelijk is.
Teken
Een van de redenen waarom de sjabbat niet voor benee Noach bedoeld is, is omdat het een teken is van het verbond tussen Hasjeem en Jisraëel.
Voor mij en hen is die dag een teken van een eeuwigdurend verbond.
— SJEMOT 31:16
Als een niet-Jood de sjabbat houdt, is het alsof hij andermans trouwring draagt.
Vreemdelingen
Het kan wel verwarrend zijn om de volgende tekst te lezen.
Dan mag u niet werken. Dat geldt voor u, voor uw zonen en dochters, voor uw slaven en slavinnen, voor uw vee, en ook voor vreemdelingen die bij u in de stad wonen.
— SJEMOT 20:9
Dit betekent echter niet dat deze vreemdelingen (geree tosjab) de sjabbat moeten houden, dat kan immers ook niet van het vee verwacht worden (vergeef mij de vergelijking). De opdracht is hier aan Joden om vreemdelingen geen werk te laten verrichten op sjabbat. Volgens de Rambam mogen deze geree tosjab de sjabbat overtreden, zelfs in het openbaar, zolang ze dat maar niet ten gunste van een Jood doen (Misjnee Tora, Sjabbat 20:14).
Universele sjabbat
Waarom houden Joden eigenlijk de sjabbat?
Bedenk dat u zelf slaaf was in Egypte totdat de Eeuwige, uw God, u met sterke hand en opgeheven arm bevrijdde. Daarom heeft hij u opgedragen de sjabbat te houden.
— DEBARIEM 5:15
Dit is duidelijk een nationaal-historische reden, niet universeel, dus niet voor benee Noach.
Ondanks dit alles verwacht de Rambam toch dat alle volken de Sjabbat zullen gaan vieren op dezelfde dag (Moree Neboechiem 2:31). En als hun naar de reden wordt gevraagd, zullen zij antwoorden:
Want in zes dagen heeft de Eeuwige de hemel en de aarde gemaakt, en de zee met alles wat er leeft, en op de zevende dag rustte hij. Daarom heeft de Eeuwige de Sjabbat gezegend en heilig verklaard.
— SJEMOT 20:11
Deze reden om de Sjabbat te vieren, is universeel. Om bovenvermelde redenen kan dit echter niet het houden van de halachische Sjabbat zijn, zoals die aan Jisraëel is gegeven, met de onthouding van 39 categorieën van ‘werk’.
Thuis
Wij vieren de Sjabbat thuis dan ook niet op Joodse, halachische wijze. Een lucifer ontsteken of buiten iets dragen, is al voldoende om de halachische Sjabbat te overtreden. Wij herdenken wel de schepping van de wereld. Dit doen wij door het aansteken van een kaars, met de volgende zegenspreuk:
Gezegend bent U, Eeuwige onze God, Koning van de wereld, die Israël geheiligd heeft mijn zijn geboden en haar opgedragen heeft de Sjabbatslamp te ontsteken.
Het principe dat de wereld geschapen is, en niet eeuwig bestaat zoals de Grieken leerden, impliceert dat de wereld een Oorzaak en een doel heeft en dat onze levens zinvol zijn. Dat is een van de belangrijke lessen die wij en onze kinderen van de (niet halachische) Sjabbat kunnen leren.
Wij proberen er zoveel mogelijk een familiedag van te maken. Dus zonder televisie of werk, als het even kan. En natuurlijk is het de uitgelezen dag om de noachitische wetten uit de Tora te bestuderen… bij Ohel Abraham in Rotterdam natuurlijk. 😉
Wil je meer weten over de achtergrond van Sjabbat en de relatie die hij heeft tot benee Noach, dan kan ik onderstaande video aanbevelen.
